Cây đỗ quyên

Tên thường gọi: Đỗ quyên

Tên loài: Rhododendron

Đặc điểm:

Cây hoa đỗ quyên thuộc loại cây thân gỗ, hình dáng khẳng khiu, với thân cây sần sùi, dáng phong trần, sống lâu năm, chiều cao khoảng 0,5-2m. Trong tự nhiên đỗ quyên ta sống ven sườn dốc hoặc đỉnh núi đá. Lá hình bầu dục, màu xanh đậm, hơi nhọn ở đầu, mọc cách. Hoa đỗ quyên có dáng hơi khum, bông to với hương thơm đặc biệt, nhiều màu sắc: đỏ, vàng, cam, hồng, trắng, tím… hoặc phối nhiều màu sắc rất đẹp mắt. Hoa đỗ quyên ta thường có hương thơm dễ chịu nên rất thu hút ong bướm, các côn trùng hút mật.

Cây đỗ quyên ta ít lá, hoa nhiều và kết thành chùm rất sai hoa và rực rỡ nên rất thu hút. Hoa lại nở đúng dịp tết Nguyên Đán , hoa bền kéo dài trên dưới 2 tháng nên càng được yêu thích.

Chăm sóc:

Kỹ thuật tưới nước: Cây đỗ quyên có bộ rễ rất mạnh nên nó rất sợ hạn và không chịu ngập úng lâu. Nếu hạn hoặc úng quá đều khiến cây sinh trưởng, phát triển kém, lá vàng, hoa rủ. Chính vì vậy, cần căn cứ vào điều kiện thời tiết để có chế độ tưới cho phù hợp. Thời gian tưới tốt nhất là vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát. Vào thời kỳ cây sinh trưởng, ra nụ, hoa cần tưới nước nhiều hơn. Trong những ngày trời hanh khô cần phun nước nhiều xung quanh lá, hoa, chậu và mặt đất để tăng độ ẩm không khí.

Nước dùng tưới cho đỗ quyên tốt nhất là nước tự nhiên, rồi nước sông, ao hồ và cuối cùng là nước máy. Để tăng độ chua cho nước tưới ta có thể cho thêm sunfat sắt hoặc cho thêm dấm ăn.

Kỹ thuật bón phân: Đỗ quyên không phải loại cây phàm ăn, vì vậy cần chú ý khi bón phân. Nếu bón nhiều phân, bón phân quá đặc còn ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây. Để hoa to và đẹp thì cần bón một lượng phân phù hợp, cách bón phân hợp lý mà theo kinh nghiệm của nhà vườn là: Phân khô bón ít, phân nước pha loãng. Thông thường chỉ bón phân với các cây từ hai năm tuổi trở lên. Đối với cây 2-3 năm tuổi thì chỉ bón từ cuối xuân đầu hè, cứ 10-15 ngày bón một lần phân loãng. Đối với cây từ 4 năm trở lên, mỗi năm bón 2 lần phân khô vào mùa xuân và mùa thu, giữa tháng 6 thì bón một lần phân P, K. Sau tháng 6 thì ngừng bón phân, đến khi tàn, cây mọc cành mới có thể bón nước phân loãng.

Phòng trừ sâu hại

- Nhện đỏ gây hại chủ yếu trên hoa. Khi bị nhiễm nhện có thể dùng loại thuốc như DDVP 0,1% phun trừ hoặc dùng nước ngâm lá trúc đào, thanh hao pha loãng để phun.

- Rệp ống gây hại trên lá, cành non và hoa. Đối với loại này cần chú ý việc diệt trứng của chúng qua đông bằng hợp chất lưu huỳnh vôi 5%. Trong thời kỳ rệp gây hại thì có thể dùng thuốc Rogor 0,1%.

- Nhện râu ngắn gây hại trên lá, cành non và phát sinh mạnh vào mùa hè. Có thể dùng Sumithion 0,2% phun diệt.

- Bệnh thối rễ: Bệnh làm cho cây khô héo. Bệnh phát sinh mạnh trong điều kiện nhiệt độ cao, độ ẩm lớn. Để hạn chế bệnh cần phải xử lý đất khi thay chậu. Khi phát hiện bệnh cần xử lý cây và đất kịp thời bằng thuốc tím 0,1% hoặc sunfat sắt 2%. Có thể dùng Topxin 0,1% phun vào chậu cũng có hiệu quả.

- Bệnh đốm nâu: Đây là loại bệnh gây hại chính trên cây đỗ quyên và gây hại chủ yếu trên lá, làm ảnh hưởng tới hoa. Để phòng trừ bệnh cần chú ý để cây vào nơi thông thoáng, cần tăng cường bón phân tổng hợp. Khi phát hiện cây nhiễm bệnh cần nhanh chóng phun Boodo 1% để trừ bệnh.

- Bệnh lá vàng do thiếu sắt: Bệnh này thường xuất hiện ở cây trồng trên đất kiềm. Với loại bệnh này thì chỉ cần bổ sung thêm sắt sunfat là được. Có thể bổ sung theo 2 cách là tưới hoặc phun.

Nhân giống:

1. Nhân giống bằng phương pháp giâm cành:

- Thời vụ giâm cành: Vụ Xuân (tháng 3) và vụ Thu (tháng 9).

- Chọn cắt cành giâm và kỹ thuật giâm cành: Cành mẹ 3 tháng tuổi, cành dài 7-10cm, có 3-4 lá, nhúng vào dung dịch IBA nồng độ 1500-2000ppm, rồi giâm vào giá thể gồm 2/3 đất bùn ao+1/3 xỉ than. Cắm cành đứng thẳng, sâu từ 1,5-2,0cm, khoảng cách giâm từ 4-5cm là phù hợp cho sự ra rễ của cành giâm.

- Kỹ thuật chăm sóc cành giâm: Nhặt bỏ những cành lá úa. Tưới phun nhẹ nhàng. Sau 2-3 tuần, phun Atonik 1,8% DD với liều lượng 10ml/bình 8 lít và phân bón lá AT vi sinh 0,1%, định kỳ 10 ngày/lần, để cành mau ra rễ, bật lộc sớm, tỷ lệ xuất vườn cao.

2. Nhân giống bằng phương pháp chiết cành:

- Thời vụ chiết cành: Tháng 3 và tháng 4, cành chiết nhanh ra rễ và cho tỷ lệ sống cao.

- Giá thể và chọn cắt cành chiết: 2/3 đất bùn ao+1/3 rơm mục. Bầu chiết có đường kính 5-6cm, trọng lượng 100-200g, chiều cao bầu 8-10cm. Cành chiết lấy từ cây mẹ 24 tháng tuổi, chiều cao cành 30-35cm, có 2 nhánh, đường kính 0,5-0,7cm.

- Kỹ thuật chiết cành và chăm sóc cành chiết: Cách gốc cành 6-8cm, dùng dao sắc cắt một khoanh vỏ rộng khoảng 1cm, cạo sạch vỏ, dùng bông nhúng vào dung dịch IBA nồng độ 3000ppm, bôi vào vết cắt khoanh vỏ rồi bó bầu. Khi chỗ chiết ra rễ có màu vàng là cắt đem trồng. Trước khi hạ bầu chiết cần cắt bớt cành lá rườm rà, bị sâu bệnh, sau đó đưa cành chiết vào vườn ươm hoặc vào chậu để thuận tiện cho việc chăm sóc.

Ứng dụng:

Hoa đỗ quyên được mệnh danh là loại hoa báo xuân, hoa nở đúng dịp tết và kiêu hãnh khoe sắc bền lâu.

Hoa mang đến sự sung túc, sắc hoa tươi tắn, rực rỡ làm ấm lòng người nên được lựa chọn làm hoa tết trang trí phòng khách, ban công, trước cửa nhà… Trong phong thủy, trồng cây hoa đỗ quyên trước nhà có tác dụng hóa giải luồng khí xấu, mang đến tài lộc, may mắn cho chủ nhân.

Hoa đỗ quyên còn là lời gửi gắm: hãy nhớ giữ gìn sức khỏe em/anh nhé, loài hoa tượng trưng cho lòng sắt son, tình nghĩa thủy chung chồng vợ nên còn được lựa chọn làm món quà cho các đôi uyên ương tặng nhau nhân dịp mừng lễ kỷ niệm ngày cưới, ngày phụ nữ…

Cây hoa đỗ quyên có dáng khẳng khiu, có dáng thế cổ thụ lâu niên nên dễ tạo hình thành dáng bonsai đầy nghệ thuật.

Cây đỗ quyên còn được trồng ngoại thất trang trí sân vườn, bồn hoa, lối đi … tô điểm cho không gian thêm rực rỡ.

Ngoài tác dụng trang trí, các bộ phận cây hoa đỗ quyên với vị chua, tính thanh còn được ưa chuộng làm thuốc với nhiều công dụng. Rễ, hoa, lá đỗ quyên được dùng để điều trị các bệnh dị ứng, thanh nhiệt, giải độc, bệnh phụ khoa, viêm phế quản….

Một vài mẫu hoa đỗ quyên: