Các giống hoa mai vàng phổ biến ở Việt Nam

Mai vàng là loài cây phổ biến được ưa chuộng vào dịp Tết cổ truyền. Cùng Công viên thực vật cảnh Việt Nam tổng hợp và phân loại một số giống mai phổ biến Ở Việt Nam

1) Mai vàng Yên Tử

Truyền thuyết cho rằng giống Mai Yên Tử này là con cháu của gốc Mai Vàng do vua Trần Nhân Tông trồng trên núi Yên Tử khi nhà vua đi tu (từ năm 1285 đến 1288). Mai Yên tử nở hoa sau Tết Nguyên Đán, thông thường từ giữa tháng Giêng đến tháng 3 Âm Lịch, vào dịp lễ hội Yên Tử hàng năm.

Rừng “Đại lão mai vàng” phân bố tại nhiều điểm ở quanh núi Yên Tử như tại khu vực chùa Đồng Tử , Thác Vàng, Thác Bạc, chùa Một Mái, chùa Vân Tiêu, chùa Bảo Sái... vv như bức tuyệt họa giữa núi rừng hùng vĩ.

Đặc điểm của cây mai vàng Yên Tử là sống lâu năm, sinh trưởng mạnh, lại ít sâu bệnh. Tuổi thọ của các loại mai này có thể sống được hàng trăm năm tuổi. Là loài mai hiếm hoi chịu được khí hậu lạnh ở miền Bắc, do điều kiện môi trường khắc nghiệt nên đặc tính của hoa có sự khác biệt với mai vàng miền Nam. Hương thơm dịu nhẹ hơn, không nồng như mai miền Nam, sắc vàng cũng dịu mắt, không quá rực. Vẻ đẹp của mai vàng Yên Tử hướng tới sự nhẹ nhàng, thanh tịnh và thuần khiết nên dễ hiểu vì sao được coi như  biểu tượng của dòng thiền phái Trúc lâm Yên Tử.

2) Mai vàng miền Nam

+ Mai châu: Còn gọi là mai “trâu” vì hoa to và phổ biến, mọc khắp nơi ở miền Nam, có nơi mọc thành rừng, cả núi như Mai Lĩnh. Loại mai này có hoa 5 cánh màu vàng tươi rất đẹp, rất được ưa chuộng để chưng trong dịp Tết Nguyên Đán.

+ Mai liễu: Là cây mai vàng 5 cánh thường, nhưng cành nhánh mềm mại, rũ xuống như vây liễu. Hoa nở đầy cành phất phơ theo chiều gió, trông rất quyến rũ.

+ Mai chùm gởi: Là cây mai có thân cứng, ở đầu cành nổi lên những khối u to, giống như chùm gởi. Ở chung quanh khối u, mọc nhiều tược non và nụ hoa, khi nở thành một bó hoa  lớn.

+ Mai hương, Mai ngự: Hay còn gọi là Hoàng mai, có nguồn gốc từ Huế, sai bông, cánh dày, lâu tàn. Đặc biệt là cây mai này có lá non màu xanh chứ không phải là màu nâu đỏ hoặc hồng như các loài mai khác, cây lớn chậm nên một gốc mai lớn được cho là rất quý.

+ Mai cánh nhọn: Mai cánh nhọn có nụ hoa nhỏ và dài, nên nở ra cánh nhọn như hình ngôi sao. Do cánh hở, nên trông yếu ớt, ít được ưa chuộng, nhưng cũng rất sai hoa.

+ Mai cánh tròn: Là cây có cánh hoa to, tròn, kín, rất dễ thương. Được ưa chuộng nhất bởi người Hoa ở miền Nam, dịp Tết đến thường tìm mua loại mai này về chưng trong nhà.

+ Mai cánh dún: Đây là cây mai vàng 5 cánh to, đẹp, dún lại như có ren chung quanh, rất lạ mắt. Loài này cũng sai hoa, Tết nở đầy cành phất phơ như đàn bướm vàng tung bay.

+ Mai rừng Cà Ná, Bình Châu: Đây là cây mai hoang dại, mọc tại khu rừng Cà Ná, Bình Châu, cũng thuộc họ mai, cây thân nhỏ èo uột, cành rất giòn, lá hình bầu dục, có răng cưa mịn, màu xanh bóng loáng, rờ thấy trơn chứ không thấy nhám như lá mai thường. Hoa 5 cánh màu vàng nhạt, cuống hơi dài và có màu tím tím. 

+ Mai chủy Hốc Môn: Đây là cây mai mới xuất hiện năm 1994, cũng thuộc họ mai, là cây mai rừng, loại mai đực, thân màu nâu, cuống lá rụng để dấu rất lớn. Lá to dài màu xanh bóng, chung quanh có răng mịn. Hoa chùm dạng chủy như hoa điệp ta, màu vàng, nên gọi là mai chủy.

+ Mai lá quắn: Mai quắn, do lá to xoáy quắn lại rất lạ, hoa 5 -7 cánh to, nở xòe to nhưng 5 cánh cong cong trở lên như lòng thuyền, ngoài đầu hơi đo đỏ, khá đẹp, nhụy cái to rất dài..

+ Mai sẻ: là cây mai vàng 5 cánh nhỏ, nên goi mai sẻ. Nhưng đặc biệt là cây mai này có hoa chùm, rất sai hoa. Tết đến, hoa nở rộ đầy cành, vàng tươi, óng ánh, trông rất đẹp mắt. 

+ Mai tứ quý: còn được gọi là nhị độ mai, tức mai nở hai lần, trước vàng sau đỏ, nở hoa quanh năm. Thường hoa có màu đỏ, hoa nở lần đầu có 5 cánh màu vàng, các cánh hoa rơi rụng rồi năm đài hoa đổi thành mầu đỏ, úp lại ôm lấy nhụy, trông giống như nụ hoa vừa nhú. Nhụy bên trong kết hạt rồi hạt to dần, đẩy 5 đài hoa bung ra trông như hoa mai đỏ vừa nở. Hạt ở giữa các cánh hoa có mầu xanh khi còn non và đổi sang mầu đen khi già.

*) Các loại mai vàng nhiều cánh

+ Mai 9 cánh: được cho là rất quí vì có số lá đẹp theo quan niệm dân gian, có hai tầng cánh ( một tầng 5 cánh và một tầng 4 cánh). Hoa nở to, xòe tròn, kín, đầy đặn.

+ Mai Vĩnh Hảo: là loài mai hoang dại mọc ở vùng núi Vĩnh Hảo. Đặc điểm là rất nặng, có thể gấp rưỡi mai thường khác, nên gọi là “mai đá”. Thân cứng, cành nhỏ, giòn, dễ gãy, lá nhỏ, lúc non màu xanh, trong như giấy. Hoa to, cánh phẳng, từ 12 - 16 cánh màu vàng rất đẹp và lâu tàn.

+ Mai Giảo Thủ Đức: Có 18 cánh, là cây mai có ba tầng cánh, màu vàng, tròn kín, rất đẹp,nhưng hơi nhỏ, nên ít dược ưa chuộng so với các loại hoa nhiều cánh khác.

+ Mai 12-14 cánh Tư Giỏi.: Đây là cây mai có ba tầng cánh, cũng nở thẳng tròn, kín, đẹp, nhưng so với các loại mai Giảo 12 cánh, mai Huỳnh Tỷ 24 cánh thì nhỏ hơn.

+ Mai Huỳnh Tỷ : 

+ Mai 70-80 cánh

Là cây mai 120 cánh suy yếu, có năm ra nhiều cánh, có năm ra ít cánh. Nói chung các loại mai này là đột biến, không đáng kể. Nhưng có khi thấy cũng rất hay, rất lạ……

+ Mai 120-150 cánh Bến Tre

3. Mai vàng khác

+ Mai vàng viền đỏ: Cây mai này là cây mai vàng thường có hoa từ 5 - 9 cánh. Nụ hoa mới hé nở, trên đầu nụ hoa có thất màu đỏ, khi nở xòe ra thì màu đỏ lật ra ngoài, nằm xuống mặt dưới, nên thấy hoa có màu vàng, nhưng nhìn kỹ thì thấy viền đỏ nhỏ ở chung quanh cánh hoa.

+ Mai vàng lá trắng: Đây là cây mai vàng thường, nhưng lá mới ra còn non có màu trắng. Khi lớn, lá già lại có màu xanh. Nhưng để chỗ râm mát thì giữ được lá màu trắng rất lâu.

+ Hồng diệp mai: Đây là loại mai có hoa màu vàng hay màu cam, nhưng khi đâm chồi, nhảy tược, lá non có màu hồng rất đẹp nên gọi là Hồng diệp mai, nhưng khi lá lớn vẫn trở lại màu xanh.

+ Mai vàng Campuchia (Mai Cao Miên): Có từ 5 đến 9 cánh, khi nở ra thì úp ngược về phía cuống hoa chứ không xòe rộng như các loại mai Việt Nam, hoa có màu vàng tái (sậm gần như cam đậm). Loại mai này cũng có thấy ở Việt Nam, phần nhiều mọc trong những khu rừng thuộc miền Nam và phía nam miền Trung. Người ta thường dùng loại mai này để ghép thành mai giảo vì nó có khả năng tăng số lượng cánh lên rất cao. Không những thế mà hiện nay nó còn có ba màu do lai ghép là đỏ, vàng và trắng.

+ Mai vàng Nam Phi: Có hai màu vàng và hồng, một số loại rất giống với mai tứ quý của Việt Nam.

+ Mai vàng Myanmar (Miến Điện): Gần giống với loại mai Nam Phi. Tuy nhiên có khác đôi chút ở chổ cánh hoa bẹt hoặc có bầu noãn đỏ như mai tứ quý, tồn tại rất lâu trước khi rụng hoàn toàn.

+ Mai vàng Indonesia: Có nguồn gốc từ Châu Phi, tuy nhiên do địa chất khác nhau nên chúng có ngoại hình lớn hơn mai Châu Phi. Có loài nở hoa vào mùa xuân, mùa hè hoặc nở cả bốn mùa như mai tứ quý.

+ Mai vàng Madagascar: Có năm cánh tròn trịa, dúm bèo theo rìa cánh giống như mai cánh dúm ở Việt Nam, lá mai dài và rũ xuống từng chùm.        

+ Mai vàng Châu Phi: Khác với mai vàng Nam Phi vì nó giống mai vàng năm cánh của Việt Nam nhưng có tên khoa học khác là Ochna thomasiana thuộc dạng cây bụi, lá hình oval, đầu lá nhọn và bén dài khoảng 10cm. Hoa rộ trên cành vào mùa xuân, nhưng đôi khi lại bất chợt nở hoa vào mùa hè nhưng số lượng ít hơn. Cánh hoa thon dài khoảng 2 cm, đài hoa bung ra rộng và trở thành màu đỏ tía, bên trong có trái non màu xanh giống như mai tứ quý của Việt Nam.